Kada je u pitanju istorija Kragujevca, ni mnogi Kragujevčani nisu u potpunosti upoznati sa svim pojedinostima. Kragujevac je fascinantan grad. Po mnogo čemu prvi u odnosu na druge gradove.
Arheološka nalazi sa područja Kragujevca i okoline dokazuju da je u ovom delu postojao društveni život još u praistoriji. Postoje i dokazi da je na tlu današnjeg Kragujevca postojalo naseljeno mesto i u doba nemanjićke države. No, Kragujevac se prvi put pominje u turskom popisu, tafudefter, iz 1476. godine kao trg sa 32 kuće pod imenom Kragujofča. Turski geograf i putopisac iz prve polovine XVII veka, Hadži Kalfa, Kragujevac pominje i kao Karadofču. U to vreme srpski živalj je živieo iznad gradskih naselja i bavio se zemljoradnjom, zanatstvom i trgovinom.
Za vreme austrijsko-turskih ratova Kragujevac je dva puta menjao upravu: od 1689. do 1690. i od 1718. do 1739. godine bio je pod austrijskom upravom i pominje se kao Šanac Kragujevac. Iz tog perioda potiče prvi plan o izgradnji i uređnju. Tadašnje kragujevačko utvrđenje je izgrađeno po evropskim standardima.
Beogradskim mirom iz 1739. Kragujevac se vraća pod tursku upravu, da bi ponovo bio oslobođen tek 05.04.1804. za vreme Prvog srpskog ustanka.
1807. godine je osnovana prva osnovna škola u Srbiji, koju su pohađala samo muška deca.
1813. se Kragujevac slomom Prvog srpskog ustanka vraća ponovo pod tursku vlast, a oslobođen je konačno 1815.
Već 1818. godine Kragujevac postaje prestonica Srbije. Novi centar knez Miloš Obrenović gradi na prostoru današnjeg Narodnog muzeja, Malog parka i Stare crkve. Kragujevac se ubrzano širi i na levoj obali Lepenice i u to doba ima 193 kuće. Već 1832. godine Kragujevac ima 600 kuća i više od 2 000 stanovnika.
1820. godine osnovan je prvi sud u Srbiji – Sud kragujevački. U Sudu kragujevačkom se sudilo za sitnije krivice i to “po zdravom razumu”, pošto nije bilo pisanih zakona. Teže krivice su slate knezu na presudu.
1822. godine je pod palicom Pavla Ilića osnovana prva apoteka u Srbiji – “Knjaževsko-pridvorna apoteka” u prizemlju knjaževskog konaka, a služila je knezu i njegovoj sviti. Oktobra 1836. godine je prebačena u varoš i promenila ime u “Praviteljstvena apoteka”, te postala prva državna apoteka koja je snabdevala sve žitelje grada.
1831. godine Jožef Šlazinger na poziv Kneza Miloša, odlazi u Kragujevac. U Kragujevcu je bio učitelj muzike, osnivač i “kapelmajstor” Knjaževsko-srbske bande, prvog muzičkog benda u Srbiji.
1832. godine se osniva i prva medicinska ustanova, poznata pod nazivom „špitalj“ u Srbiji. Prvi lekar u Kragujevcu je bio dr Konstantin Aleksandridi. Već 1836. je osnovana prva vojna bolnica, a 1838. i prvi zdravstveni i sanitetski organi. Među prvim rukovodiocima ovih institucija bili su dr Jovan Stejić i dr Karlo Beloni.
1833. godine je u Kragujevcu osnovana prva Gimnazija u Srbiji. Prvi profesor i, ujedno, direktor je bio, Dimitrije Isailović (profesor, pisac udžbenika, pesnik).
05.01.1834. godine izašle su prve novine u Srbiji, Novine serbske. Bio je to prvi srpski informativni list štampan u zemlji, službeno glasilo kneževine Srbije, pod upravom Dimitrija Davidovića (bio je osnivač i glavni urednik).
1835. godine u Kragujevac dolazi i Joakim Vujić i osniva stalno pozorište „Knjaževsko srbski teatar“.
15.02.1835. godine je u porti crkve na skupštini donet i prvi srpski ustav, poznat i pod imenom „Sretenjski ustav“. Kuriozitet je da je naš prvi ustav bio najliberalniji evropski ustav u to doba.
1836. godine se osniva i prva biblioteka u Srbiji.
1838. godine je osnovan Licej (prva viša škola u Srbiji). Atanasije Teodorović je postavljen i za prvog rektora Liceja, a nadzor je poveren Dimitriju Isailoviću. 1840. je otvoreno Pravno odeljenje pri Liceju (preteča Pravnog fakulteta). Prvi profesori Pravnog odeljenja bili su Jovan Sterija Popović i Ignjat Stanimirović.
1853. godine je počela sa radom topolivnica i izliven je prvi top. Kragujevac je i grad u kome je začeta srpska industrija.
05.10.1870. godine je osnovana prva učiteljska škola u Srbiji, koju su pohađali samo muškarci. Prvi upravnik je bio Petar Karić iz Stojnika. Već 1876. godine je osnovana i prva ženska učiteljska škola. Ženska učiteljska škola je otvorena kao kompenzacija za zatvaranje muške, jer su njeni profesori i učenici uzeli učešće u događaju poznatom kao „Crveni barjak“ (četvorica profesora je otpušteno, trojica su uhapšena, a dva razreda ove škole su raspuštena na neodređeno vreme).
Eletrifikacija Srbije je počela u Kragujevcu, takođe. Naime, 1884. godine u Vojno-Tehničkom zavodu, uz prisustvo kralja Milana Obrenovića i Kraljice Natalije obeležen je početak elektrifikacije u Srbiji. Zaslužan za prvih 30 sijalica koje su osvetlile Vojno-Tehnički zavod je Todor Toša Selesković, projektant vojne idustrije u Kragujevcu i prvi univerzitetski profesor mašinstva. Tokom iste godine je izgrađena i prva električna centrala u Srbiji, naravno, u Kragujevcu.
1886. godine je izgrađena i prva pruga u Srbiji, koja je prolazila kroz Kragujevac i kojom je prošao prvi voz u Srbiji kojim je dovezen ugalj iz Senjskog rudnika za topolivnicu.
U Kragujevcu rođeni i mnogi velikani srpske istorije. No, o tome i još mnogo čemu, a u vezi sa Kragujevcem, neki drugi put…
PODRŽITE NAS!
[efb_likebox fanpage_url=”https://www.facebook.com/lokalnoglobano” box_width=”250″ box_height=”” colorscheme=”light” locale=”sr_RS” responsive=”1″ show_faces=”1″ show_header=”1″ show_stream=”0″ show_border=”1″ ]
